प्रतितपत्र का बारेमा छोटकरीमा लेख्नुहोस। [Letter of Credit]

प्रतितपत्र भन्नाले खरिदकर्ता वा आयातकार्तको बैंकले बिक्रेता वा खरीदकर्ताको बैंकलाई निश्चित रकम तिर्ने प्रतिबद्धता भन्ने बुझिन्छ । बिक्रेता र खरीदाकर्ता बिच विश्वासको अभाव हुने भएकोले गर्दा बैंक एक मध्यस्थकर्ता भई व्यावसायमा अहम भुमिका निर्भाह गर्दछ । आयातकर्ताको अनुरोधमा नियार्तकर्ताको बैंकलाई पैसा तिर्ने प्रतिबद्धता गर्दा निर्यातकर्ता ढुक्क भई सामान पठाउने गर्दछ । आयातकर्ताले सामान पाउने निश्चित गरेपछि मात्र उसको बैंकले नियार्तकर्ताको बैंकलाई भुक्तानी दिने हुनाले विश्वसको वातावरण सिर्जना हुन्छ ।

प्रतितपत्रमा संलग्न पक्षहरु

आयातकार्त
नियार्तकर्ता
Issuing bank जसले आयातकर्ताको अनुरोधमा LC जारी गर्दछ
Advising Bank: Issuing Bank ले जारी गरेको LC नियातकर्ताको पक्षमा जारी भएको जानकारी नियार्तकर्तालाई गराउने
Confirming Bank जसले Issuing Bank ले जारी गरेको LC Confirm गरी त्यसको भुक्तानी वा मध्यस्थता वा स्वीकृत दिने काम गर्दछ
Negotiating or nominated bank : यसले निर्याकर्तालाई बिना कुनै रोकावट भुक्तानी स्वीकार गर्ने वा क्रेडिट negotiate गर्ने काम गर्दछ।

Reimbursing or remitting bank : यसले निर्यातकार्तालाई भुक्तानी पठाउनका लागि Graft Shipment कागजातको आधारमा रकम रकमान्तर गर्दछ

प्रतितपत्र का फाइदाहरु

१. बकैं का लागि

व्यवसायको अवसर
गैर कोषमा आधारित कर्जा भएकाले रकम दिनु नपर्ने
प्रतितपत्र कारोबार गर्दा धितो Margin राखिने हुनाले जोखिम कम हुने
Service Income कमाउने र नाफा वृद्धि गर्ने उपयुक्त उपकरण

२. ग्राहकका लागि

निर्यातकर्ता र आयातकर्ता दुवैले एक आपस लाई नचिन्ने भएपनि विश्वासको वातावरण सिर्जना हुने
भुक्तानी आदानप्रदान गर्ने उपयुक्त माध्यम
अन्तरदेशीय कारोबारमा विशेष सहजता प्रदान गर्ने बैंकिङ उपकरण
निर्यातकर्तालाई कर्जा जोखिमबाट मुक्त दिलाउने

प्रतितपत्र का बेफाइदाहरु

बैंकको कमिशन रकम अलग्गै लाग्ने हुनाले खर्चको भार
प्रतितपत्र कारोबारमा समय लाग्ने
अनाधिकृत प्रयोग वा धोका दिन सक्ने जोखिम
विनिमय जोखिम
Issuing Bank ले भुत्तानी नदिने जोखिम
समयको सिमा रहने

यसरी हेर्दा राष्ट्रिय तथा अन्तरराष्ट्रिय कारोबारमा आयातकर्ता र निर्यातकर्ता बीचको विश्वासको वातावरण बनानउने उपयुक्त माध्यमका लागि प्रतितपत्र कारोबारलाई लिने गरिन्छ । व्यापारमा विश्वासको वातावरण सिर्जना गर्ने र साथसाथै बैंकलाई पनि कमिसनलको रकम प्राप्त हुने हुनाले आधुनिक बैंकिङको उपयुब्त उपकरण मध्ये प्रतितपत्रलाई पनि एक मान्न सकिन्छ । तथापि दिनानुदिन बढ्दै गइरहेको विभिन्न बैंकिङ जोखिमहरुलाई पनि बैंक तथा आयातकर्ता र निर्यातकर्ताले नै विशेष ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ ।